Οι βιταμίνες είναι πολύτιμες οργανικές ενώσεις που έχουν ζωτικό ρόλο στην λειτουργία του οργανισμού και στην διατήρηση της υγείας.
Από τις πιο απαραίτητες βιταμίνες είναι η B12 που αποτελεί την σημαντικότερη βιταμίνη του συμπλέγματος Β και η οποία είναι αναγκαία για όλες σχεδόν τις λειτουργίες των συστημάτων του οργανισμού.
Η βιταμίνη Β12 (ή αλλιώς κυανοκοβαλαμίνη), είναι σύνθετη υδατοδιαλυτή βιταμίνη που περιέχει κοβάλτιο και προσλαμβάνεται από τον οργανισμό μόνο με την κατανάλωση ζωικών τροφίμων (κρέας, γαλακτοκομικά, αυγό). Είναι εξαιρετικά σημαντική για την υγεία και η ημερήσια ανάγκη του οργανισμού κυμαίνεται μεταξύ 2-5 µg.
Η βιταμίνη Β12 είναι απαραίτητη για τη σύνθεση του DNA, συντελεί στην παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, στον μεταβολισμό κάθε κυττάρου του ανθρώπινου σώματος και στην ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος.
Αναλυτικά η βιταμίνη Β12, συμβάλει:
-
στη σύνθεση του DNA
-
στη διαδικασία της κυτταρικής διαίρεσης
-
στην ωρίμανση των ερυθρών αιμοσφαιρίων στον μυελό των οστών
-
στη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
-
στη λειτουργία του νευρικού συστήματος
-
στην παραγωγή των κυττάρων του αίματος, στο σχηματισμό και την ομαλή λειτουργία των νεύρων
-
στο μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης
-
στην πνευματική και ψυχολογική λειτουργία
-
στο μεταβολισμό της ενέργειας στο σώμα
-
στη μείωση της κούρασης και της κόπωσης, κ.α.
Η πρόσληψη της βιταμίνης Β12
Η βιταμίνη Β12, προσλαμβάνεται από τον οργανισμό μέσω της κατανάλωσης ζωικών τροφίμων. Ωστόσο το 30% των ατόμων ηλικίας >50 ετών, παρουσιάζουν έλλειψη ή και ανεπάρκεια για 2 λόγους: είτε λόγω διατροφής πτωχής σε βιταμίνη Β12, είτε λόγω αδυναμίας απορρόφησής της από τον οργανισμό.
Καλές διατροφικές πηγές της βιταμίνης Β12 είναι τα ζωικά προϊόντα, όπως το συκώτι, τα κόκκινα κρέατα, η γαλοπούλα, τα ψάρια και τα οστρακόδερμα. Σε μικρότερες ποσότητες υπάρχει στα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αυγά και το κοτόπουλο.
Οι φυτικές πηγές της βιταμίνης Β12 είναι ελάχιστες και μη απορροφήσιμες.
Τα άτομα που δεν καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Β12, όπως οι χορτοφάγοι, αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο ανεπάρκειας και γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα ή να επιλέγουν εμπλουτισμένα τρόφιμα με Β12.
Ακόμη ένας βασικός λόγος έλλειψης ή ανεπάρκειας της B12 στον οργανισμό είναι η μη απορρόφησή της λόγω ηλικίας, φαρμακευτικών αγωγών, παθήσεων του πεπτικού συστήματος και άλλων διαταραχών.
Αναλυτικά έλλειψη ή ανεπάρκεια της B12 παρουσιάζεται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
-
σε άτομα >50 ετών λόγω μείωσης των πεπτικών οξέων, μείωσης της λειτουργίας του πεπτικού και της απορρόφησης των θρεπτικών στοιχείων
-
σε ασθενείς που πάσχουν από χρόνια ατροφική γαστρίτιδα, ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, κοιλιοκάκη, νόσο Crohn
-
σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε γαστρεκτομή και εντερικές επεμβάσεις
-
σε διαβητικούς ασθενείς που λαμβάνουν αντιδιαβητική αγωγή με μετφορμίνη
-
σε ασθενείς που πάσχουν από αυτοάνοσα νοσήματα (νοσήματα θυρεοειδούς, νόσος του Graves, σύνδρομο Sjögren, κλπ.)
-
σε ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή για γαστρικό ή πεπτικό έλκος (αντιόξινα φάρμακα, αναστολείς αντλίας πρωτονίων, ανταγωνιστές των Η2 υποδοχέων)
-
σε ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή με λεβοντόπα, τριμεθοπρίμη, σαλαζοπυρίνη, μεθοτρεξάτη
Ποια είναι τα συμπτώματα της έλλειψης βιταμίνης Β12
Η ανεπάρκεια της Β12 και της κακοήθους αναιμίας μπορεί να εμφανιστεί με:
-
αναιμία, που λέγεται μεγαλοβλαστική αναιμία, χαμηλά λευκά αιμοσφαίρια και χαμηλά αιμοπετάλια
-
νευρολογικές διαταραχές όπως υπνηλία, μειωμένες νοητικές λειτουργίες, διαταραχές στη βάδιση και στην όραση, κεφαλαλγία αλλά και ψυχιατρικές εκδηλώσεις όπως ευερεθιστότητα, διαταραχές συμπεριφοράς και ψευδαισθήσεις.
-
γλωσσίτιδα (κόκκινη, λεία και πρησμένη γλώσσα)
-
γαστρεντερικά συμπτώματα όπως ναυτία, πόνος στο στομάχι, δυσπεψία
Η έλλειψη βιταμίνης Β12 στον οργανισμό προκαλεί σωρεία διαταραχών που ανάλογα με την βαρύτητα της περιλαμβάνει τα ακόλουθα συμπτώματα:
-
Αδυναμία, κόπωση, ζάλη (αφού τα ερυθρά αιμοσφαίρια δεν έχουν επαρκή οξυγόνο για να το μεταφέρουν στα όργανα του οργανισμού).
-
Χλωμό δέρμα και ωχρότητα (αφού τα ερυθρά αιμοσφαίρια καταστρέφονται αυξάνοντας την χολερυθρίνη στο αίμα).
-
Μυρμήγκιασμα, μούδιασμα στα χέρια και τα πόδια, περιφερική νευροπάθεια, νευροπαθητικός πόνος, τσιμπήματα στο σώμα, αισθητικές διαταραχές, (η ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 προκαλεί μειωμένη οξυγόνωση των κυττάρων, απομυελίνωση και νευροαναπτυξιακές - νευροεκφυλιστικές διαταραχές).
-
Μείωση της γνωστικής ικανότητας, μείωση της μνήμης, διαταραχή των αντανακλαστικών, κατάθλιψη, σύγχυση, ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις, (η έλλειψη βιταμίνης Β12 συγχέεται με την άνοια, προκαλώντας πολλά νευρολογικά και ψυχιατρικά προβλήματα, συνέπεια της αύξησης των επιπέδων της ομοκυστεΐνης που οδηγούν σε ατροφία του εγκεφάλου, μυελοπάθεια και εμφάνιση νευροεκφυλιστικών διαταραχών). Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η ανεπάρκεια της Β12 είναι πιο συχνή στους ασθενείς με Alzheimer, νόσο του Parkinson και άνοια.
Άλλα συνήθη συμπτώματα που προκαλεί η έλλειψη της βιταμίνης Β12 στον οργανισμό, είναι:
-
Διαταραχές στην όραση, θολή όραση, διπλωπία, ευαισθησία στο φως, απώλεια όρασης
-
Αλλαγές στο χρώμα και την υφή της γλώσσας, τσούξιμο στο στόμα και τους βλεννογόνους
-
Αδυναμία του ανοσοποιητικού, ανεπάρκεια λευκών αιμοσφαιρίων
-
Δυσκοιλιότητα ή διάρροια
-
Δύσπνοια, ταχυπαλμία
-
Εύθραυστα νύχια, απώλεια μαλλιών
Πως γίνεται η διάγνωση της έλλειψης βιταμίνης Β12
Ο νευρολόγος θα εκτιμήσει το κλινικό ιστορικό του ασθενούς και θα συστήσει αιματολογικό έλεγχο.
Τυπικά, επίπεδα βιταμίνης Β12 μικρότερα των 190 pg/mL στον ορό, σημαίνουν έλλειψη της. Ιδιαίτερα χαμηλές τιμές Β12 μπορεί να υποκρύπτουν πιθανή υποκείμενη αιτία στον γαστρεντερικό σωλήνα, οπότε ο νευρολόγος μπορεί να ζητήσει λεπτομερή ενδοσκοπικό έλεγχο.
Στις περιπτώσεις ασθενών με υποκλινική έλλειψη βιταμίνης B12 ο νευρολόγος θα συστήσει εξειδικευμένο εργαστηριακό έλεγχο.
Τακτικός έλεγχος της Β12 στα πλαίσια προληπτικού ελέγχου θα πρέπει να γίνεται:
-
στα άτομα της οικογένειας των ασθενών με κακοήθη αναιμία γιατί υπάρχει μια οικογενής κατανομή
-
σε ανθρώπους που έχουν κάνει χειρουργεία με αφαίρεση τμήματος του στομάχου όπως τα χειρουργεία για παχυσαρκία ή κακοήθειες, σε παγκρεατεκτομές, σε νόσο του Crohn και ελκώδη κολίτιδα
-
σε αυστηρά χορτοφάγους που δε λαμβάνουν καθόλου ζωικά προϊόντα οπότε και συστήνουμε να λαμβάνουν σταθερά συμπλήρωμα με B12 200μg την εβδομάδα
-
σε ηλικιωμένους, σε ασθενείς μετά από σοβαρή νόσηση οποιασδήποτε αιτιολογίας και σε ανθρώπους με κακή θρέψη
Ποια είναι η θεραπεία για την έλλειψη βιταμίνης Β12
Ο νευρολόγος θα συνταγογραφήσει στον ασθενή θεραπευτική αγωγή (ανάλογα με την έλλειψη), σε δισκία ή ενδομυϊκές ενέσεις.
Σε περίπτωση χαμηλής τιμής της αιμοσφαιρίνης η αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει B9, σίδηρο, κάλιο, κ.α.
Ο ασθενής θα παρακολουθείται τακτικά από τον γιατρό και θα υποβάλλεται σε μηνιαίους αιματολογικούς ελέγχους ώστε να εκτιμηθεί η απόκριση στην θεραπεία και να διαμορφώνεται κατάλληλα το θεραπευτικό σχήμα και η δοσολογία.
Επικουρικά ο ασθενής θα λάβει διατροφικές οδηγίες από τον γιατρό για την καλύτερη πρόσληψη της Β12.
Καλέστε με στο 697 1895 259, ώστε να σας ενημερώσω πληρέστερα για την Έλλειψη Βιταμίνης Β12 και να σας απαντήσω σε όλες σας τις απορίες.
Καραγιώργης Γεώργιος Νευρολόγος
