Το νευρικό σύστημα απαρτίζεται από τα νευρικά κύτταρα που αποτελούν τον θεμέλιο λίθο της επικοινωνίας των οργάνων του οργανισμού.
Τα νευρικά κύτταρα ή νευρώνες αποτελούνται από τον κορμό (νευρικούς άξονες) και τα κλαδιά (νευραξονικές απολήξεις).
Κάθε νευρικός άξονας περιβάλλεται από ένα περίβλημα πρωτεϊνών και λιπιδίων που ονομάζεται μυελίνη.
Η μυελίνη προστατεύει τους νευρικούς άξονες ώστε να έχουν σωστή λειτουργία στην μετάδοση των ηλεκτρικών σημάτων από το ένα νεύρο στο άλλο, προς τους μύες και τα όργανα.
Στην περίπτωση διαταραχής του ανοσοποιητικού συστήματος, τα Τ-λεμφοκύτταρα επιτίθενται και καταστρέφουν την μυελίνη με αποτέλεσμα τα νευρικά σήματα να μην μεταδίδονται σωστά, να επιβραδύνονται ή να διακόπτονται, με αποτέλεσμα να προκαλούνται πληθώρα δυσλειτουργιών και διαταραχών στον οργανισμό.
Τι είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας
Είναι η προαναφερόμενη αυτοάνοση νευρολογική διαταραχή που προσβάλει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα δηλ. τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Η σκλήρυνση κατά πλάκας ή πολλαπλή σκλήρυνση, είναι μία χρόνια και πολύμορφη νόσος που επηρεάζει διαφορετικά τον κάθε ασθενή. Στην σκλήρυνση κατά πλάκας η απώλεια της μυελίνης αντικαθίστανται από ουλώδη ιστό, γνωστό και ως πλάκα.
Η σκλήρυνση κατά πλάκας, αποτελεί νόσο που μπορεί να προκαλέσει αναπηρίες, ανάλογα με την μορφή της.
Σε ποιες ηλικίες εμφανίζεται η σκλήρυνση κατά πλάκας
Η σκλήρυνση κατά πλάκας πλήττει κυρίως τις ηλικίες μεταξύ 20 και 40 ετών, με εμφάνιση 2 έως 3 φορές πιο συχνή στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες.
Ο επιπολασμός της είναι περίπου 1/1.000 στο γενικό πληθυσμό.
Ποιοι είναι οι παράγοντες που προκαλούν την εμφάνιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας
Παρά την πρόοδο της ιατρικής, τα βασικά αίτια που πυροδοτούν την νόσο είναι ακόμη άγνωστα. Η σκλήρυνση κατά πλάκας ως αυτοάνοσο νόσημα σχετίζεται και με το κληρονομικό υπόβαθρο κάθε ασθενή.
Τα τελευταία χρόνια έχουν απομονωθεί ορισμένα γονίδια που εμπλέκονται στην γενετική προδιάθεση του οργανισμού. Παράλληλα υπάρχουν ορισμένοι ενοχοποιητικοί παράγοντες, που αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου, όπως:
-
Μολυσματικοί παράγοντες, όπως η έκθεση του ατόμου σε ιούς (οι ερπητοϊοί, ο Epstein Barr, κ.α.)
-
Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D
-
Το κάπνισμα
-
Το υπερβολικό σωματικό βάρος, κ.α.
Ποιοι είναι οι τύποι της σκλήρυνσης κατά πλάκας
Οι βασικοί τύποι της νόσου, είναι τέσσερεις:
Υποτροπιάζουσα ή διαλείπουσα
Αποτελεί την πιο συχνή μορφή της νόσου με εμφάνιση στο 85% των διαγνώσεων. Έχει περιοδικότητα με εξάρσεις και υφέσεις. Κάθε υποτροπή παρουσιάζεται χωρίς προειδοποίηση, συνήθως διαρκεί ημέρες ή εβδομάδες και στη συνέχεια τα συμπτώματα βελτιώνονται αργά.
Τα δύο τρίτα των ασθενών με υποτροπιάζουσα ή διαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας θα αναπτύξουν την δευτεροπαθώς προϊούσα μορφή της.
Δευτεροπαθώς προϊούσα
Αποτελεί την εξέλιξη της υποτροπιάζουσας ή διαλείπουσας μορφής με σαφή επιδείνωση της νόσου. Ο ασθενής έχει ελάχιστες έως καθόλου περιόδους ύφεσης.
Πρωτοπαθώς προϊούσα
Αφορά περίπου το 15 με 20% των περιπτώσεων και εμφανίζει αργή και προοδευτική εξέλιξη των συμπτωμάτων χωρίς εξάρσεις και υφέσεις. Συνήθως πλήττει ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας από τις παραπάνω μορφές.
Προϊούσα υποτροπιάζουσα
Η σπάνια μορφή της νόσου με εμφάνιση σε περίπου 5% των περιπτώσεων. Ομοιάζει με την πρωτοπαθώς προϊούσα αλλά οι ασθενείς εκδηλώνουν λίγες εξάρσεις που συνοδεύονται με ώσεις.
Ποια είναι τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας
Τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας διαφοροποιούνται από ασθενή σε ασθενή ανάλογα με τον τύπο της νόσου, την σοβαρότητα της και την περιοχή του νευρικού συστήματος που επηρεάζεται. Επίσης ο ίδιος ασθενής μπορεί να βιώνει διαφορετικά συμπτώματα σε κάθε έξαρση της νόσου.
Τα ορχικά συμπτώματα μπορεί να είναι:
-
Κόπωση
-
Αστάθεια στο βάδισμα, προβλήματα ισορροπίας και συντονισμού
-
Μούδιασμα, μυρμήγκιασμα και τσιμπήματα σε διάφορα μέρη του σώματος
-
Προβλήματα με τη συγκέντρωση και τη μνήμη
-
Θολερότητα στην όραση, διπλωπία ή και πόνος στους οφθαλμούς
-
Αδυναμία σε ένα ή περισσότερα άκρα του σώματος
Με την εξέλιξη της νόσου τα συμπτώματα επιδεινώνονται, όπως:
-
Διαταραχή της κινητικότητας, εμφάνιση αδυναμίας και σπασμούς στους μύες
-
Προβλήματα στον έλεγχο του εντέρου και ουροδόχου κύστης
-
Δυσκολία στην ομιλία, δυσκολία στο μάσημα και την κατάποση
-
Απώλεια ακοής, δυσκαμψία στους μυς, χρόνιοι πόνοι, κατάθλιψη, προβλήματα ύπνου, ευαισθησία στην υψηλή θερμοκρασία, κ.α.
Τι είναι οι ώσεις της σκλήρυνσης κατά πλάκας
Οι οξείες εξάρσεις της νόσου χαρακτηρίζονται και ως ώσεις. Όπως αναφέραμε έχουν διάρκεια από ημέρες έως εβδομάδες και διαφοροποιούνται ως προς την βαρύτητα των συμπτωμάτων από τον τύπο της νόσου και την θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής.
Τι είναι το φαινόμενο Uhthoff
Λόγω της απώλειας της μυελίνης που έχουν τα νευρικά κύτταρα, είναι περισσότερο ευαίσθητα στην αυξημένη θερμοκρασία του περιβάλλοντος με αποτέλεσμα ο ασθενής που εκτίθεται σε ζέστη να βιώνει προσωρινή επιδείνωση των συμπτωμάτων που του προκαλεί η σκλήρυνση κατά πλάκας.
Τι είναι το σημείο Lhermitte
Άλλο ένα χαρακτηριστικό σημείο που εμφανίζεται στο 30% με 40% των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας, είναι η αίσθηση ηλεκτρικού ρεύματος στον αυχένα και τη σπονδυλική στήλη, όταν κάμπτουν το κεφάλι εμπρός. Το σύμπτωμα αυτό δεν εμφανίζεται μόνο στη σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά είναι συχνότερο στους νέους σε ηλικία ασθενείς.
Πως γίνεται η διάγνωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας
Ο νευρολόγος θα λάβει το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς και θα εξετάσει κλινικά όλες τις νοητικές και κινητικές του λειτουργίες. Με βάση την κλινική εξέταση ο νευρολόγος θα παραπέμψει τον ασθενή για συγκεκριμένο απεικονιστικό έλεγχο αξονικής και μαγνητικής εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού.
Ο έλεγχος μπορεί ακόμη να περιλαμβάνει: αιματολογικές εξετάσεις, οφθαλμολογική εξέταση και εξέταση οπτικών πεδίων, καθώς και οσφυονωτιαία παρακέντηση για ανάλυση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού.
Ποια είναι η θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας
Παρότι η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μία αθεράπευτη νόσος, ωστόσο στην σημερινή εποχή η ιατρική διαθέτει πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις που την καθιστούν διαχειρίσιμη και ελέγξιμη, μειώνοντας τις υποτροπές και την ένταση των συμπτωμάτων.
Γι΄ αυτό το λόγο η θεραπευτική αντιμετώπιση και το πλάνο παρακολούθησης εξατομικεύεται πάντα σε κάθε ασθενή.
Ο διττός θεραπευτικός στόχος περιλαμβάνει:
-
Την αντιμετώπιση των οξέων φάσεων της νόσου με αντιφλεγμονώδη στεροειδή αγωγή και φάρμακα που αντιμετωπίζουν τις προκαλούμενες οργανικές διαταραχές, όπως την υπερδραστήρια ή αδρανή κύστη, την δυσκοιλιότητα, την σπαστικότητα των μυών, τον χρόνιο νευροπαθητικό πόνο, κλπ.
-
Την μείωση του αριθμού των υποτροπών της νόσου με θεραπείες ανοσοτροποποίησης και επιβράδυνσης, όπως:
-
Θεραπείες 1ης γραμμής με ιντερφερόνες β, οξική γλατιραμέρη, σιπονιμόδη, τεριφλουνομίδη, φουμαρικός διμεθυλεστέρας κ.α.
-
Θεραπείες 2ης γραμμής με μονοκλωνικά αντισώματα, όπως: natalizumab, alemtuzumab, ofatumumab, ocrelizumab, ublituximab, tocilizumab, κ.α.
Συμπερασματικά
Η σκλήρυνση κατά πλάκας αποτελεί ένα σοβαρό απομυελινωτικό νόσημα του κεντρικού νευρικού συστήματος που απαιτεί την στενή συνεργασία μεταξύ ασθενούς και νευρολόγου για την αντιμετώπιση και διαχείριση του.
Τα τελευταία 5 χρόνια η φαρμακολογία έχει κάνει άλματα στην παραγωγή νέων αποτελεσματικών θεραπειών που αναχαιτίζουν την νόσο και μειώνουν τα ποσοστά υποτροπών και αναπηρίας των ασθενών.
Καλέστε με στο 697 1895 259, ώστε να σας ενημερώσω πληρέστερα για την σκλήρυνση κατά πλάκας και να σας απαντήσω σε όλες σας τις απορίες.
Καραγιώργης Γεώργιος Νευρολόγος
.jpg)
.jpg)
